2019 Yılı Yatırım Programının Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı. Buna göre, program, 2019-2021 Orta Vadeli Program ile 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda öngörülen hedefler doğrultusunda hazırlandı. Yatırım Programı'nda, proje tutarı 977 milyar 750 milyon 95 bin lira, 2018 sonu kümülatif harcaması 409 milyar 220 milyon 247 bin lira, 2019 başlangıç ödeneği 65 milyar 388 milyon 723 bin lira olan 2 bin 964 proje yer alıyor. Programda, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, kamu payı yüzde 50'nin üzerindeki iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların bağlı ortaklıkları, özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlar, sosyal güvenlik kurumları, döner sermayeli kuruluşlar, İller Bankası, dış proje kredisi kullanan büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeler tarafından gerçekleştirilecek yatırım projeleri sektörel bazda düzenlendi. Yatırım projeleri; "etüd proje işleri", "devam eden projeler" ve "yeni projeler" olarak tasnif edildi. Her proje için, proje numarası, adı, yeri, karakteristiği, başlama ve bitiş yılı, proje tutarı, 2018 sonuna kadar tahmini harcama miktarı ve 2019 yılı ödeneği ayrı ayrı gösterildi. Kuruluşların 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu'nda yer alan sermaye transferi ödeneklerinden sadece kamu yatırımı niteliğini taşıyanlar kuruluş ve sektör yatırım ödeneği toplamına dahil edildi. Kamu yatırımı niteliğinde olmayıp kamu sektörü dışına transfer niteliğinde olan ödeneklerin bir kısmı ise kuruluş ve sektör yatırım toplamına dahil edilmeden 2019 Yılı Yatırım Programı ile ilişkilendirildi. Genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin yatırım ödeneklerine yatırımlarla ilgili personel giderleri, gayrimenkul alımı ve kamulaştırma ödenekleri ile şehir hastanelerinin kira ödemeleri dahil edilmedi. Düzenleyici ve denetleyici kurumların gayrimenkul alımı ve kamulaştırma ödenekleri hariç olmak üzere, yatırım nitelikli projelerine bilgi amacıyla 2019 Yılı Yatırım Programı'nda yer verildi. 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu'nda, Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi (KÖYDES) kapsamında köylerin altyapı ihtiyaçları için il özel idareleri ve/veya köylere hizmet götürme birliklerine kullandırılmak üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin ilgili tertibinde 1 milyar 496 milyon 700 bin lira ödenek tahsis edildi. Söz konusu ödenek Yatırım Programı toplamına dahil edilmedi. Bu ödenek ile ihtiyaç halinde yıl içinde aktarılacak ilave ödeneğin il ve ilçe bazında dağılımı, kullandırılması, izlenmesi ve denetimine ilişkin esas ve usuller Cumhurbaşkanı tarafından karara bağlanacak. Bütçe kanununda, Su Kanalizasyon ve Altyapı Projesi (SUKAP) kapsamında belediyelerin içme suyu ve atıksu projelerini gerçekleştirmek üzere İller Bankası Anonim Şirketine tahakkuk ettirilmek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin ilgili tertibinde 836 milyon 511 bin lira ödenek tahsis edildi. Söz konusu ödenek Yatırım Programı toplamlarına dahil edilmedi. SUKAP için tahsis edilen bu ödeneğin belediyeler bazında dağılımı, kullandırılması, izlenmesi ve denetimine ilişkin esas ve usuller Cumhurbaşkanı tarafından karara bağlanacak. Kamu yatırımlarında aslan payı ulaştırmanın AA muhabirinin 2019 Yılı Yatırım Programı'ndan yaptığı derlemelere göre, bu yıl gerçekleştirilecek 65,4 milyar lira tutarındaki kamu yatırımının 13,3 milyar lirası yeni projelere, 51,1 milyar lirası devam eden projelere ve 980,6 milyon lirası etüt projelere harcanacak. Kamu yatırımlarının yüzde 31'i ulaştırma ve haberleşme sektörüne tahsis edilecek. Programda, ulaştırma ve haberleşme sektörünün yatırım harcaması bu yıl 20,3 milyar lira oldu. Söz konusu bütçenin 2,9 milyar lirası yeni projelerden, 17 milyar lirası devam eden projelerden, 400 milyon lirası da etüt projelerden oluştu. Ulaştırma sektörü için ayrılan tutarın 7,5 milyar lirası demir yolu, 6,7 milyar lirası karayolu, 4,3 milyar lirası kent içi ulaşım, 1 milyar lirası hava yolu, 344 milyon lirası otoyollar, 321,6 milyon lirası deniz yolu, 151,8 milyon lirası haberleşme yatırımlarına tahsis edildi. Bu yılki kamu yatırımlarında, ulaştırmadan sonra en yüksek payı 12,9 milyar lira ile iktisadi ve sosyal alanlarda yapılacak diğer kamu hizmetleri aldı. Bunu 10,8 milyar lira ile eğitim, 7,7 milyar lira ile enerji, 5 milyar lira ile sağlık ve 4,9 milyar lira ile tarım, 2,1 milyar lira ile madencilik, 841,1 milyon lira ile imalat, 406,2 milyon lira ile konut, 343,5 milyon lira ile turizm sektörleri takip etti. Öte yandan kamu yatırımlarına ayrılan 65,4 milyar liralık kaynağın, 13,8 milyar lirası KİT'ler, 85,2 milyon lirası özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarca kullanılacak. Mahalli idarelere ise 52,8 milyar liralık kaynak ayrıldı. Yatırımların 7 milyar 713 milyon 110 bin lirası enerji sektörüne Bu yıl gerçekleştirilecek kamu yatırımlarının 7 milyar 713 milyon 110 bin lirası enerji sektöründeki 104 projeye, 2 milyar 104 milyon 322 bin lirası ise madencilikteki 49 projeye ayrıldı. Enerji yatırımlarında en fazla payın sahibi Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) oldu. Kuruma, devam eden ve bu yıl başlanacak projeler için toplam 3 milyar 700 milyon lira yatırım bütçesi tahsis edildi. BOTAŞ'a sağlanan bu rakam içinde yeni projelere ayrılan pay, 72 milyon 560 bin lira olurken, kurum toplamda 15 proje yürütecek. Enerjide kamu yatırımlarından en fazla payı alan ikinci kuruluş, 31 projeyle Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) oldu. TEİAŞ'a toplam 1 milyar 995 milyon lira kaynak ayrıldı. Enerji yatırımlarına ayrılan kaynaktan üçüncü en fazla payı ise Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) aldı. DSİ'nin 11 projesi için toplam 1 milyar 122 milyon 100 bin lira kaynak tahsis edildi. Madencilikte en fazla kaynak TPAO'ya Madencilik sektöründe en fazla kaynak Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına (TPAO) ayrıldı. Kuruma, 2019'da devam eden ve yeni başlanacak projeleri için 1 milyar 260 milyon lira yatırım bütçesi ayrılması kararlaştırıldı. Toplamda 13 proje yürütecek TPAO'ya sağlanan kaynak içinde yeni projeler için ayrılan pay 661 milyon 604 bin lira olarak belirlendi. Madencilikte kamu yatırımlarından en fazla ikinci payı ise Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) aldı. Kuruma, yürüteceği 6 proje için 315 milyon 494 bin lira tahsis edildi. MTA'nın ardından madencilikte kamu yatırımlarından en fazla pay ayrılan üçüncü kuruluş ise Elektrik Üretim AŞ oldu. Kuruma, bu alandaki 8 proje için ayrılan toplam kaynağın 168 milyon 266 bin lira olması kararlaştırıldı. Geçen yıl enerji ve maden sektörlerine toplam 8 milyar 512 milyon lira kaynak ayrılmıştı. Muhabir: Deniz Çiçek Palabıyık, Murat Temizer, Ayşe Böcüoğlu Bodur